لامپ رشد گیاه چیست؟ بررسی انواع چراغ و لامپ رشد گل و گیاه

لامپ رشد گیاه چیست؟  

لامپ رشد گیاه با تولید طیف خاصی از نور ماورا بنفش به عمل فتوسنتز در گیاهان کمک می‌کند. این لامپ ها علاوه بر رفع نیاز نوری رشد گیاهان را چند برابر کرده همچنین دوران گلدهی و میوه دهی آن‌ها را سرعت می‌بخشند. میدانیم که گیاهان برای رشد و فتوسنتز نیاز به نور کافی دارند. از طرف دیگر هر گیاهی متناسب با ذات خود به میزان متفاوتی از نور و گاهی حتی زاویه و رنگ خاصی از نور  نیاز دارد. بنابراین اگر بخواهیم در یک محیط مشخصی به پرورش چند گونه مختلف از گیاهان بپردازیم. باید نور مناسب برای هر کدام را جداگانه تامین نماییم. در مثالی دیگر، در صورتی که قصد پرورش گل و گیاه زینتی را داشته باشید، اما نور محیط برای رشد زیاد آن کافی نباشد باید بتوانید از طریقی دیگر نور رشد گیاه را تامین نمایید.

لامپ رشد گیاه، تجهیزات نوری هستند که در مثال های بالا به کمک پرورش دهندگان گیاه می‌آیند تا بالاترین بهره وری را از گیاهان خود دریافت کنند. لامپ‌های رشد گیاه بسیار متفاوت هستند. به طور کلی این لامپ ها را می توان در دو دسته بندی زیر مورد بررسی قرار داد:

• از لحاظ رنگ و کاربرد
• از لحاظ ساختار

بررسی انواع لامپ رشد گیاه از لحاظ ساختار

با توجه به نیاز گیاه و همچنین محیطی که از انواع لامپ رشد گیاه در آن استفاده می‌شود، این لامپ ها در مدل ال ای دی، رشته ای، باغبانی، فلورسنت، هالوژنی و تخلیه گازی تولید می‌شود. 

لامپ ال ای دی

مدل ال ای دی لامپ رشد گیاه پرکاربردترین لامپ رشد گیاه است که قابلیت شبیه سازی نور خورشید تا 5700 کلوین را دارد. همچنین گرمای زیادی تولید نمی‌کند و مصرف برق کمتری نیز نسبت به مدل های دیگر دارد. نصب لامپ رشد گیاه بسیار آسان است و با سرپیچ‌های معمولی به برق شهری متصل می‌شوند. لامپ ال ای دی رشد گیاه به صورت فیلامنتی نیز عرضه می‌شوند. 

• پروژکتور رشد گیاه: پروژکتور رشد گیاه با پخش نور گسترده مساحت زیادی را پوشش می‌دهند و مناسب گلخانه ها و گلدان‌های بزرگ هستند. این چراغ ها معمولا تنظیماتی دارند که هم نور قرمز و هم نور آبی را برای گیاه فراهم می‌کنند. به همین دلیل از پروژکتورهای رشد گیاه می‌توان هم در مرحله رشد گیاه و هم در مرحله گلدهی و میوه دهی استفاده کرد.
• لامپ حبابی: این لامپ‌ها ظاهری مشابه لامپ‌های رشته‌ای دارند که در انواع فلامنتی و حبابی ساده موجود هستند.
• وال واشر: وال واشرها مانند مهتابی سطح بزرگی را پوشش می‌دهند و با طراحی خاصی که دارند علاوه بر اینکه مساحت زیادی را پوشش می‌دهند فضایی را اشغال نمی‌کنند. 

• مهتابی رشد گیاه : این مهتابی‌ها ظاهر مهتابی‌های معمولی را دارند و مناسب گیاهان  و فضایی بزرگ هستند. مهتابی رشد گیاه نور بنفش دارد و می‌تواند در تمامی مراحل رشد گیاه استفاده شود.

لامپ رشته ای

مدل رشته ای لامپ رشد گیاه عمدتا نور قرمز تولید می کند و مناسب محیط های پرورش گل و میوه است. لامپ رشته ای رشد گیاه گرمای زیادی تولید می کند و لازم است در فاصله ی مناسب از گیاه قرار بگیرد تا باعث سوختن برگ ها نشود.

فلورسنت

مدل فلورسنت لامپ رشد گیاه برعکس کدل قبلی عمدتا به رنگ آبی ساخته می شود و گرمای بسیار کمتری تولید می کند. لامپ فلورسنت رشد گیاه، که از معروف‌ترین انواع این لامپ می باشد، به شکل میله ای و حبابی تولید می شود و به مراحل مختلف چرخه رشد گیاه کمک شایانی می‌نماید.

لامپ هالوژنی

سومین نوع از لامپ رشد گیاه لامپ هالوژنی است که قابل تولید با انواع رنگ ها در طیف نوری های مختلف است. با وجود این مزیت اما لامپ هالوژن رشد گیاه انرژی زیادی اتلاف می کند و از همین رو کمتر مورد استقبال قرار گرفته است. لامپ رشد گیاه مدل باغبانی مدل دیگری از این لامپ است که به پرورش انواع گیاه به خصوص در زمان تکثیر گیاهان پیوندی کمک می‌نماید.

لامپ های گازی

آخرین نوع از انواع لامپ رشد گیاه مدل تخلیه گازی می باشد. این مدل خود دارای انواع مختلفی است که از مهم‌ترین آن ها می‌توان به متال هالید و لامپ های بخار سدیم اشاره کرد. با وجود اینکه قیمت این لامپ تخلیه گازی رشد گیاه بالاتر از سایرین است، اما با توجه به تاثیر به سزای آن ها در رشد و به خصوص گل دهی گیاهان، از جمله ی محبوب ترین انواع لامپ رشد گیاه هستند.

به طور کلی انواع لامپ رشد گیاه به منظور کمک به رشد و پرورش گیاهان طراحی شده‌اند. اما لازم است پیش از استفاده از هر کدام از لامپ‌های رشد گیاه اصول کار و شرایط استفاده از آن ها را مطالعه کنید. استفاده نادرست از این لامپ می‌تواند باعث آسیب جدی به گیاهان شما بشود.

بررسی انواع لامپ رشد گیاه از لحاظ رنگ نور

لامپ‌های رشد گیاه از نظر رنگ نور به چندین دسته مختلف تقسیم می‌شوند که هر کدام از آنها بر اساس نیازهای نوری مختلف گیاهان در مراحل مختلف رشد طراحی شده‌اند. این رنگ‌ها به وسیله‌ی طیف نوری تولید شده توسط لامپ‌ها تعیین می‌شوند و تأثیرات مختلفی بر فتوسنتز و رشد گیاه دارند. در ادامه، مهم‌ترین رنگ‌های نور و کاربرد آنها در لامپ‌های رشد گیاه بررسی می‌شود:

نور آبی (400-500 نانومتر)

نور آبی برای رشد برگ‌ها و شاخ و برگ‌های گیاه ضروری است. این نور بیشتر برای مراحل ابتدایی رشد گیاه مانند جوانه‌زنی و تولید برگ‌های جدید اهمیت دارد. باعث تحریک فتوسنتز و رشد گیاه به‌خصوص در نواحی رویشی می‌شود. نور آبی به گیاهان کمک می‌کند تا سالم‌تر و متراکم‌تر رشد کنند.

نور قرمز (600-700 نانومتر)

نور قرمز برای گل‌دهی و میوه‌دهی گیاهان اهمیت دارد. این طیف نوری در مراحل انتهایی رشد گیاه و برای تشویق گیاه به تولید گل و میوه استفاده می‌شود.نور قرمز باعث تحریک گل‌دهی و همچنین افزایش حجم میوه‌ها می‌شود. ترکیب این نور با نور آبی می‌تواند تعادل بهتری در رشد کلی گیاه ایجاد کند.

نور سفید (طیف کامل)

  نور سفید یا نور طیف کامل شامل تمام طول موج‌های نوری است که برای رشد گیاهان ضروری هستند. این نور به نوعی شبیه به نور خورشید عمل می‌کند و برای تمامی مراحل رشد گیاه مناسب است. نور سفید به گیاهان امکان می‌دهد که از تمام طول موج‌های مفید استفاده کنند، از جمله آبی برای رشد و قرمز برای گل‌دهی.

نور بنفش (آبی + قرمز)

نور بنفش ترکیبی از نور آبی و قرمز است و به طور معمول برای ترکیب بهتر رشد و گل‌دهی گیاه استفاده می‌شود.این نوع نور به گیاهان کمک می‌کند تا هم در مرحله رویشی و هم در مرحله گل‌دهی عملکرد بهتری داشته باشند. این رنگ نور برای گیایهان آپارتمانی مخصوصا انواع سانسوریا مناسب هستند.

نور سبز (500-600 نانومتر)

نور سبز معمولاً کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرد زیرا بیشتر توسط برگ‌های گیاهان بازتاب می‌شود و کمتر برای فتوسنتز استفاده می‌شود .نور سبز برای گیاهان کمترین تأثیر را در مقایسه با نورهای آبی و قرمز دارد، اما می‌تواند به بهبود ظاهر و افزایش راندمان کلی سیستم نوردهی کمک کند.

نور مادون قرمز (بیشتر از 700 نانومتر)

 نور مادون قرمز معمولاً در کنار نور قرمز برای تقویت فرایند گل‌دهی و میوه‌دهی استفاده می‌شود. این نور به تولید گرما کمک می‌کند و در برخی موارد می‌تواند رشد سریع‌تری در گیاهان ایجاد کند، به‌خصوص در مراحل نهایی رشد.

برای رشد بهینه گیاه، باید از ترکیب مناسبی از طیف‌های نوری مختلف استفاده کرد. معمولاً در مراحل اولیه رشد، نور آبی بیشتر مورد نیاز است و در مراحل گل‌دهی و میوه‌دهی، نور قرمز اهمیت بیشتری دارد. لامپ‌های طیف کامل یا ترکیبی از نورهای آبی و قرمز معمولاً بهترین گزینه برای رشد کلی گیاهان هستند.

پیش از خرید لامپ رشد گیاه، باید به چند نکته مهم توجه کنید:

• نوع نور: گیاهان به طیف‌های مختلف نوری برای فتوسنتز نیاز دارند. بیشتر لامپ‌های رشد گیاه نور آبی و قرمز تولید می‌کنند. نور آبی برای رشد برگ‌ها و نور قرمز برای گلدهی و میوه‌دهی مفید است. انتخاب لامپی که هر دو طیف را تأمین کند بسیار مهم است.
• نوع لامپ: انواع مختلف لامپ‌های رشد گیاه وجود دارند که با توجه به نوع گیاه و مزایای هر کدام باید انتخاب شوند.
• شدت نور (لومن): هر گیاه به مقدار مشخصی نور نیاز دارد. شدت نور لامپ (بر حسب لومن) باید با نیاز گیاهان شما هماهنگ باشد. گیاهانی که به نور زیاد نیاز دارند، مانند گیاهان گل‌دار و میوه‌دار، به لامپ‌های با لومن بالا نیاز دارند.
• وسعت پوشش نور: بسته به تعداد و نوع گیاهانی که دارید، لامپی انتخاب کنید که بتواند تمامی گیاهان را به‌طور یکنواخت پوشش دهد. میزان پوشش نوری لامپ باید با فضای شما و تعداد گیاهان متناسب باشد.
• دمای رنگ (کلوین): دمای رنگ نور لامپ باید بین 4000K تا 6500K باشد که مشابه نور روز است. لامپ‌های با دمای رنگ کمتر (مثلاً 2700K) بیشتر برای گلدهی مناسب هستند و لامپ‌های با دمای رنگ بالاتر (مثلاً 5000K تا 6500K) برای رشد شاخ و برگ مناسب‌تر هستند.
• مصرف انرژی: لامپ‌های رشد گیاه معمولاً باید به مدت طولانی روشن باشند، بنابراین بهتر است لامپ‌هایی با مصرف انرژی کم (مانند LED) را انتخاب کنید تا در مصرف برق صرفه‌جویی کنید.
• طول عمر لامپ: بهتر است لامپی انتخاب کنید که طول عمر بالایی داشته باشد، زیرا تعویض مکرر لامپ‌ها هزینه‌بر است.
• قابلیت تنظیم زمان: بعضی از لامپ‌های رشد گیاه دارای تایمر یا تنظیمات نوردهی هستند که به شما امکان می‌دهد نوردهی را به‌طور خودکار تنظیم کنید، که به رشد بهتر گیاهان کمک می‌کند.
• قیمت و برند: قیمت لامپ‌های رشد گیاه بسته به نوع و ویژگی‌های آن‌ها متفاوت است. بهتر است برندهای معتبر با نظرات مثبت خریداران را انتخاب کنید.

با توجه به این نکات، می‌توانید لامپی انتخاب کنید که نیازهای گیاهان شما را به بهترین نحو تأمین کند.

مزایای استفاده از لامپ رشد گیاه

همانطور که گفتیم لامپ رشد گیاه می‌توانند نور مناسب برای پرورش گیاهان مختلف را تامین نمایند. انواع دارای رنگ های مختلف می باشند. به طور مثال گل و میوه با نور قرمز سرعت رشد بهتری دارند. به همین صورت در صورتی که به برگ ها نور آبی و سبز، به گیاهان خانگی نور بنفش و سایر گیاهان نور سفید بتابانیم می‌توانیم شاهد رشد بیشتر آن ها باشیم. انواع لامپ رشد گیاه کاربردها و مزایای دیگری نیز دارد که به طور خلاصه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• نوردهی در فصول سرد سال مانند پاییز و زمستان
• امکان تعیین زاویه تابش نور
• امکان تعبیه‌ی خنک کننده و تنظیم کننده‌ی دما
• امکان پوشش دهی بالا
• قابلیت تنظیم کردن و تغییر دادن نور متناسب با نیاز گیاه
• بالا بردن سرعت رشد و تغییر زمان میوه دهی و گلدهی

لامپ های رشد گیاه چه تفاوتی با لامپ های معمولی دارند؟

برخی از مصرف کنندگان ممکن است از لامپ معمولی برای رشد گیاه استفاده کنند. لامپ‌های معمولی مخصوصا با نور مهتابی مقداری نور ماورا بنفش تولید می‌کنند که در ابتدا می‌تواند گیاه را از کم نوری نجات دهد اما در دراز مدت نیاز گیاه را نسبت به طیف مخصوص خورشید برطرف نمی‌کند و گیاه در نهایت از بین می‌رود.