امروزه با نگاه به اطراف مي توانيم منابع نوري مختلفي را مشاهده کنيم.اين منابع توليد کننده نورکه قسمت اعظم آن را لامپ ها تشکيل مي دهند،هريک نوري با ويژگي هاي خاص و منحصر به فرد توليد مي کنند و ما براي استفاده بهتر و خريد بهينه ترنيازمند اطلاعاتي هستيم تا با ويژگي ها و موارد مصرف هريک از از اين لامپ ها آشناشويم.از جمله اين لامپ هاي پر کاربرد، لامپ بخار جيوه و بخارسديم است. با دانستن تفاوت لامپ بخار جيوه و بخار سديم مي توانيم با استفاده و نحوه کاربرد صحيح آن ها در مکان هاي مختلف آشنا شويم.در مقاله هاي قبلي بطور مفصل با لامپ بخار جيوه و لامپ بخار سديم آشنا شديم.اکنون در اين مقاله به بررسي تفاوت لامپ بخار جيوه و بخار سديم مي پردازيم.تفاوت لامپ بخار جيوه و بخار سديم در موارد گوناگون نظيرمنبع روشنايي ،تفاوت لامپ بخار جيوه و سديم در روند توليد نور، تفاوت لامپ بخارجيوه و سديم درکاربرد و موارد مصرف است که به تفصيل به توضيح هر يک از آن ها مي پردازيم.
تفاوت لامپ بخار جيوه و بخار سديم در منبع روشنايي
لامپ هاي بخار سديم با تخليه الکتريکي کار مي کنند.در واقع عبور الکتريسيته از بخارهاي سديم در فشار بالا و پايين سبب ايجاد نورمي شود.در حاليکه لامپ هاي بخار جيوه با اثر ترکيبي تخليه الکتريکي در بخار هاي جيوه و به کمک ماده فلوئورسنت توليد نور مي کنند.بديهي است که تفاوت لامپ بخار جيوه و بخار سديم در مواد شيميايي بکار رفته در آن ها براي توليد نور است.
تفاوت لامپ بخار جيوه و بخار سديم در روند توليد نور
نور لامپ بخار سديم از يک روند گسستگي اتم ها بدست مي آيد.در حاليکه لامپ بخار سديم در نهايت از انتشار فلوئورسنت نور توليد مي کند.در واقع تفاوت لامپ بخار جيوه و بخار سديم در مکانيزم انتشار نور است.در لامپ بخار سديم نور راحت و مستقيم انتشار مي يابد. رشته هاي لامپ،الکترون هاي در حال حرکت را با سرعت به بيرون انتشار مي دهند،اين الکترون ها به اتم هاي بخار سديم برخورد کرده و به علت ظرفيت الکتروني اتم هاي سديم، برانگيخته شده وبه تراز بالاتر مي روند .اين الکترون ها در نهايت با انتشار نور زرد روشن تک رنگ (مونوکوروماتيک)به حالت پايه بر ميگردند.
همانطور که گفته شد تفاوت لامپ بخار جيوه و بخار سديم در روند انتشار نور است، اين روند در لامپ بخار جيوه مشارکتي تر و متوالي تر است.الکترون هايي که توسط رشته هاي لامپ پراکنده شده و انتشار مي يابند با تسريع ولتاژ به اتم هاي جيوه برخورد مي کنند. و همان روند لامپ بخار سديم را طي مي کنند ولي به هنگام برانگيخته شدن از خود نور فرابنفش (254 نانومتر)ساطع مي کنند.فوتون هاي اين نور فرابنفش روي لايه فلوئورسنت ديواره داخلي لوله فرود مي آيند موجب به ارتعاش در آمدن پيوندهاي مولکولي ماده فلوئورسنت شده و انرژي الکتريکي و ارتعاشي توليد مي کند.و در اثر اين فرايند نور سفيد از لامپ بخار جيوه ساطع مي شود.با توجه به توضيحات بالا تفاوت لامپ بخار جيوه و بخار سديم در توليد نور و رنگ آن بسيار زياد است.
تفاوت لامپ بخار جيوه و بخار سديم بيشتر مربوط به رنگ نور ساطع شده توسط آن هاست.اگرچه لامپ هاي بخار سديم بازده نور بالاتري دارند (حدود 90Lm/W) ولي براي کاربردهايي که نيازمند نمودهاي رنگيCR )) هستند استفاده نمي شود.چرا که بيشتر نور انتشاري از لامپ بخار سديم بر روي طيف زرد رنگ مرئيحدود (590-580 نانومتر) تمرکز دارد.از جهت ديگر لامپ بخار جيوه تقريبا مي تواند تمام طيف نور مرئي (780-380 نانومتر) سيستم بينايي انسان را توليد کند.لامپ هاي فلوئورسنت معمول را مي توان لامپ هاي تخليه جيوه فشار پايين ناميد.در اين سيستم وقتي تخليه الکتريکي به بخارهاي جيوه شوک وارد مي کند مقدار زيادي اشعه فرابنفش غالبا با طول موج 245 نانومتر درون لوله تخليه توليد مي کند.اين اشعه وقتي دارد از لايه سفيد ساخته شده از ماده فلوئورسنت لوله تخليه عبور مي کند نور سفيد توليد مي کند .نور سفيد توليد شده از اين لامپ هاي فلوئورسنت تقريبا 60 لومن بر وات است ولي شاخص نمود رنگ بسيار بالايي دارد.در واقع تفاوت لامپ بخار جيوه و بخار سديم در شاخص نمود رنگ نيز هست.
تفاوت لامپ بخار جيوه و بخار سديم در زمان گرم شدن و رسيدن به روشنايي مطلوب
وقتي شما يک لامپ بخار جيوه يا سديم را روشن مي کنيد. هم لامپ بخار سديم و هم لامپ بخار جيوه براي رسيدن به نور کامل نيازمند زمان هستند . تفاوت لامپ بخار جيوه و بخار سديم در زمان گرم شدن در اين است که در لامپ بخار جيوه علاوه بر زماني که براي گرم شدن لامپ و شروع به جنب و جوش گاز درون آن نياز است.زمان بيشتري هم بايد صرفگرم شدن جيوه درون لامپ و تبديل آن به بخار جيوه شود و به همين خاطر است که وقتي لامپ بخار جيوه را روشن مي کنيم رنگ اوليه نور آن مايل به آبي است و در نهايت سفيد مي شود.. بنابراين لامپ بخار جيوه نيازمند زمان بيشتري براي گرم شدن و رسيدن به نور نهايي است.
تفاوت لامپ بخار جيوه و بخار سديم در کاربرد و مصرف
تفاوت لامپ بخار جيوه و لامپ بخار سديم در وسايل گوناگون با توجه به رنگ نوري است که هر يک توليد مي کنند .لامپ هاي بخار جيوه بخاطر طيف نور مرئي اي که توليد مي کنند کاملا مناسب وسايل روشنايي است.از اين لامپ در معابر شهري استفاده مي شود.نور سفيد آنها جلوه خاصي به درختان و گياهان مي دهد اما به دليل اينکه همراه نور سفيد يک نور سبزآبي هم از خود توليد مي کنند مناسب مصارف داخل مکان هاي بسته نيستند.
لامپ هاي بخار سديم مناسب جاده هاي بين شهري و مناطقي است که مه آلود است.در فرودگا ها ،راه اهن ها و ... از آن استفاده مي شود.تفاوت لامپ بخار جيوه و بخار سديم در استفاده از آن ها در خيابان ها در شهرهاي مختلف هم هست.چرا که نور سفيد از هفت رنگ (VIGYOR) تشکيل شده است.در روزهايي که هوا مه آلود بوده و رطوبت بالاست.قطرات آب زيادي در هوا وجود دارد.اگر در چراغ خيابان ها از نور سفيد استفاده شده باشد.قطرات آب اين نور را به رنگ هاي سازنده اش تبديل مي کنند.در نتيجه دايره اي از رنگين کمان اطراف هر چراغ ايجاد مي شود که مي تواند در ديد راننده اختلال ايجاد کند و منجر به تصادف شود.بنابراين از يک منبع نور زرد رنگ که مي تواند لامپ بخار سديم باشد استفاده مي شود.نور زرد به اين دليل انتخاب مي شود که زرد،وسط طيف مرئي قرار دارد و مناسب ديد انسان است. بنابراين در مکان هايي که احتمال مه گرفتگي وجود دارد و رفت آمد وسايل نقليه زياد است بجاي لامپ بخار جيوه،از لامپ بخار سديم استفاده مي شود.در اين مقاله تفاوت لامپ بخار جيوه و بخار سديم را با هم بررسي کرديم.براي مشاهده تفاوت هاي ظاهري و ساير تفاوت ها مي توانيد به منابع زیر مراجعه کنید.
