یکی از لامپ هایی که ما روزانه آن ها را در خیابان ها و سایر مکان های عمومی مشاهده می کنیم لامپ بخار سدیم است.معمولا این لامپ ها را با لامپ های زرد رنگ چراغ های خیابان به یاد می‌آوریم .لامپ های بخار سدیم بخاطر رنگ و گستردگی نور در مکان های عمومی پرطرفدار هستند اما با همه کاربردها و فواید،معایبی هم دارند و ما در این مقاله قصد داریم مضرات لامپ بخار سدیم را با هم بررسی کنیم.
لامپ بخار سدیم
لامپ های بخار سدیم در فشار بالا و پایین عمل می کنند،لامپ های بخار سدیم پر فشار را لامپ های HPS می نامند.بطور کلی این لامپ ها نور زرد تک رنگ ساطع می کنند که بخاطر شاخص نمود رنگ پایین و شدت نور زیاد در منازل و مصارف داخلی پرطرفدار نیستند و بیشتر در صنایع و مکان های روباز و عمومی استفاده می شوند.علاوه بر این، موارد دیگری از مضرات لامپ بخار سدیم وجود دارد که باعث می شود این لامپ ها در مکان های داخلی طرفدار نداشته باشند.در ادامه به بررسی موارد مختلف مضرات لامپ بخار سدیم می پردازیم.
مضرات لامپ بخار سدیم برای بینایی
لامپ های HPS به طورکلی منابع نوری مناسبی برای شبیه سازی نور گلخانه ها هستند.و به طور گسترده برای تولید محصولات گلخانه ای استفاده می شوند.این لامپ ها با تولید نوری مشابه نور خورشید منجر به رشد و پرورش گیاهان می شوند،اما این نور با اینکه برای گیاهان مفید است برای چشم انسان مضر است. از مضرات لامپ بخار سدیم برای پرورش دهندگان در گلخانه ها این است که در صورت ماندن به مدت طولانی در زیر نور این لامپ ها ممکن است اثرات مخربی در دید افراد ایجاد کند.بسیاری از پرورش‌دهندگان بعد از شروع به کار در گلخانه هایی که از لامپ های بخار سدیم در آن ها بکار رفته بود گزارشاتی مبنی بر ایجاد مشکل در بینایی داشتند.پرورش دهندگان شروع به دیدن نقاط سیاه یا تجربه سردرد و یا مشکل در خواندن خطوط چاپی حتی با عینک مطالعه را دارند که همه این ها دال بر مضرات لامپ بخار سدیم برای چشم انسان است.متاسفانه همه انواع لامپ های مناسب برای گلخانه ها چه LED چه HPS برای چشم های حساس انسان مناسب نیستند،چراکه آنها به گونه ای طراحی شدند تا نو خورشید را شبیه سازی کنند و شرایط رشد بهینه گیاه را فراهم کنند.در واقع این تولید نور با شدت بالا برای گیاهان مفید ولی از مضرات لامپ بخار سدیم برای چشم انسان محسوب می شود
مضرات لامپ بخار سدیم برای چشم انسان به این دلیل است که در این لامپ ها برخلاف نور خورشید که اشعه یو وی سی آن در خارج از جو زمین فیلتر می شود این لامپ ها اشعه یو وی سی را ساطع می کنند و این اشعه فرابنفش به شدت برای بینایی انسان خطرناک است،چرا که در معرض طیف فرابنفش بخصوص نوع سی بودن می تواند منجر به آب مروارید.مشکل دید در شب و مشکل در تشخیص رنگ شود.
مضرات لامپ بخار سدیم برای پوست
لامپ های بخار سدیم از جمله لامپ هایی هستند که از تخلیه الکتریکی برق تولید می کنند.در این لامپ ها علاوه بر سدیم مقدار کمی هم جیوه وجود دارد که بر اثر تخلیه الکتریکی نور زرد رنگی همراه با اشعه یو وی تولید می کند.از مضرات لامپ بخار سدیم تولید اشعه های فرابنفش UVA,UVB.UVC است.گرچه تولید این اشعه ها در شدتی پایین تر از خورشید است اما همچنان مشکل آفرین است.همه می دانیم که اشعه فرابنفش خورشید می تواند منجر به سرطان پوست شود.همانطور که گفته شد پرورش دهندگان در گلخانه‌ها بیشتر در معرض این لامپ ها هستند،در حالیکه هیچ بررسی و تحقیقی در این زمینه بر روی تاثیر اشعه فرابنفش در گلخانه ها بر روی پرورش دهندگان صورت نگرفته ولی از آنجایی که نور اشعه فرابنفش خورشید می تواند منجر به سرطان شود،می توانیم نتیجه بگیریم که بدون حفاظ در معرض شدید این لامپ ها بودن می تواند منجر به این بیماری شود.بنابراین از نمونه های دیگر مضرات لامپ بخار سدیم ایجاد افزایش احتمال ابتلا به سرطان پوست در افرادی است که طولانی مدت و بدون حفاظ در معرض آن قرار دارند.
مضرات لامپ بخار سدیم در صنایع
از مضرات لامپ بخار سدیم که عیب اصلی آن در صنعت به شمار می رود شاخص نمود رنگ پایین است.این مساله بخصوص در شب می تواند منجر به تشخیص رنگ اشتباه شود که در تاسیسات و تنظیمات صنعتی بسیار مهم است. استفاده این لامپ ها در تاسیسات و تنظیمات صنعتی می تواند برای کارگران مشکل آفرین باشد.در واقع این شاخص نمود رنگ پایین و تولید نور با کیفیت کم از مضرات لامپ بخار سدیم تولید نور در صنایع بشمار رود.
آیا لامپ های بخار سدیم باعث ایجاد آتش می شوند
از مضرات لامپ بخار سدیم تولید گرما بخصوص در نوع لامپ بخار سدیم فشار بالاست.اصلا توصیه نمی شود که آن ها را در مجاورت مواد قابل اشتعال قرار دهیم.در گلخانه ها هم باید آن ها را دور از گیاهان نصب کنیم تا منجر به آسیب به گیاه نشوند.این لامپ ها بخصوص وقتی که داغ می شوند احتمال آتش سوزی را افزایش می دهند.
جلوگیری از مضرات لامپ بخار سدیم
همانطور که افراد وقتی در معرض خورشید قرار می گیرند از نگاه مستقیم به آن خود داری می کنند و سعی می کنند خیلی صورت خود را در معرض آن قرار ندهند،یک پرورش دهنده هم باید از نگاه کردن به لامپ بخار سدیم خودداری کند.در غیر این صورت می تواند صدمات جبران ناپذیری برای آن ها داشته باشد،برای در امان بودن مضرات لامپ بخار سدیم باید پرورش دهندگان از عینک های مخصوص این کار استفاده کنند که از تابش اشعه یو وی سی به چشم آن ها جلوگیری کند لازم به ذکر است که عینک های آفتابی رایج از اشعه یو وی سی نمی توانند جلوگیری کنند.همچنین همانطور که گفتیم وجود جیوه در این لامپ ها از مضرات لامپ بخار سدیم به شمار می رود گرچه مقدار آن کم است ولی در صورت شکستگی لامپ خطرآفرین است.وقتی عمر لامپ بخار سدیم تمام می شود باید آن را با احتیاط حمل کرده و از انداختن آن در سطل آشغال اجتناب کنید.همچنین سدیم موجود در این لامپ ها در صورت شکستگی لامپ می تواند با آب واکنش دهد و گازهای هیدروژن منفجر شونده و گرما تولید کند.بنابراین باید لامپ بخار سدیم شکسته را از ظرف حاوی آب دور نگه داریم و به هنگام جابجایی حتما از دستکش و ماسک استفاده کنیم.همانطور که گفته شد لامپ بخار سدیم در مکان ها گوناگون برای اهداف مختلف استفاده می شود ولی از مضرات لامپ بخار سدیم نباید غافل بود و به هنگام استفاده باید همه موارد و نکات حفاظتی را رعایت کنیم تا از صدمات جبران ناپذیر آن در امان باشیم.
منابع
