احداث یک مرغداری موفق، نیازمند تجهیزات مناسب و استاندارد است. در صنعت پرورش طیور اگر یکی از تجهیزات سالن پرورش به درستی عمل نکند باعث تلف شدن طیور می‌شود. قبل از بررسی و تحقیقات در مورد لوازم مرغداری، ابتدا باید نوع مرغداری را مشخص شود و با توجه به آن، تجهیزات مرغداری گوشتی و یا تجهیزات مرغداری تخمگذار خریداری کنید. پیش از خرید تجهیزات مرغداری آگاهی داشتن از کارکرد، شناخت انواع و همچنین معایب و مزایای هر کدام از تجهیزات مرغداری می‌تواند در درآمد، سوددهی و روند بازگشت سرمایه تاثیرگذار باشد. داشتن لیست کامل تجهیزات مرغداری به سرمایه‌گذار کمک می‌کند تا از هدر رفت سرمایه، انرژی، نیروی کار و ضررهای احتمالی در آینده جلوگیری کند.
تجهیزات گرمایشی
تجهیزات گرمایشی سالن پرورش در فصل سرما، یکی از مهمترین عوامل رشد و جلوگیری از استرس محیطی جوجه‌ها است. تجهیزاتی که برای سالن‌های پرورش تهیه می‌شود نباید با تولید گازهای آلوده میزان اکسیژن محیط را کم کنند.
هیتر جت
برای گرمایش سالن نیاز به هیتر جت‌های برقی است. این هیترها هوای سالن را آلوده نمی‌کنند و نیاز گرمایشی مرغ‌ها را برطرف می‌کنند. دمای مورد نیاز برای پرورش مرغ ۳۲ تا ۳۵ درجه است.
لامپ مادون قرمز
جوجه‌ها در روزهای اولیه تولد نیاز به گرما دارند.گرما در مرغداری و دستگاه جوجه‌کشی توسط لامپ مادون قرمز یا لامپ مادر مصنوعی تامین می‌شود. این لامپ‌ها بدون تولید نور مرئی گرمای بدن مادر را برای جوجه‌ها تداعی می‌کنند. بهترین لامپ مادر مصنوعی علاوه بر نیاز گرمایی به از بین بردن باکتری‌ها و خشک شدن پرها کمک می‌کنند و از درگیر شدن جوجه‌ها به بسیاری از بیماری‌ها جلوگیری می‌کند. گاهی افراد آماتور برای گرمایش از لامپ‌های رشته‌ای استفاده می‌کنند این کار موجب آسیب و کور شدن چشم جوجه‌ها و مشکلاتی از قبیل پرکنی و همخواری می‌شود. باید در نظر داشته باشید لامپ حرارتی مادون قرمز بدون فیلتر قرمز، مناسب پرورش جوجه‌ها و جوجه‌کشی نیست.
سیستم تهویه
دریچه اینلت
این دریچه‌ها برعکس هواکش‌ها که هوا را به خارج هدایت می‌کنند و هوای تازه را به مرغداری هدایت می‌کنند. پنجره‌های اینلت طوری طراحی شده‌اند تا باد مستقیم به طیور برخورد نکند و قابلیت تنظیم دما در فوصول مختلف را دارند. مدل دستی و یا اتوماسیون این دریچه‌ها بستگی به میزان مدرن بودن مرغداری دارد. باز و بسته شدن درچه اینلت بستگی به روشن بودن و خاموش بودن هواکش‌ها دارد. مزایای استفاده از دریچه اینلت:
- جلوگیری از هدر رفت انرژی
- کمک به رشد بهتر به دلیل یکنواخت کردن هوای داخل سالن
- کولینگ پد یا پد سلولوزی
- ایجاد جریان و گردش هوای مناسب
هواکش
هواکش در مرغداری از تجهیزات حیاتی سالن پروش طیور است. هواکش‌ها، هوا و بوی نامطبوع سالن را به بیرون هدایت می‌کنند و از خفگی و اجتماع بیش از حد گازهای خطرناکی مانند آمونیاک جلوگیری می‌کنند. این تجهیزات با توجه به مساحت مرغداری نصب می‌شوند و با تعداد بیشتر تجهیز می‌شوند تا در صورت از کار افتادن یکی از آن‌ها، مرغداری دچار خسارت نشود. مزایای استفاده از هواکش مناسب:
- کمک به کاهش بیماری تنفسی
- انتقال رطوبت گرما و بوی نامطبوع به بیرون از سالن پرورش
- ایجاد تعادل اکسیژن و دمای محیط
- کاهش تلفات طیور
مه پاش
یکی از عوامل مهم در پرورش جوجه حفظ رطوبت محیط است. استفاده از مه‌پاش به تعادل دما در فصول گرم و به ایجاد رطوبت در مناطق خشک کمک زیادی می‌کند. مزایای استفاده از مه پاش در مرغداری:
- کمک به راندمان تولید
- خنک کردن محیط
- کم کردن ذرات و غبارهای معلق در هوا
- امکان استفاده از مواد ضدعفونی کننده
- تسریع روند وزن‌گیری مرغ‌ها
- جلوگیری و پیش‌گیری از انتقال بیماری
سیستم تغذیه
دانخوری در مرغداری انواع مختلف دارد اما بهترین دانخوری ویژگی‌هایی دارد که در راندمان تولید و سلامت جوجه‌ها تاثیر زیادی دارد. مزایای دانخوری کارآمد:
- کاهش هدر رفت دان
- جلوگیری از صدمه فیزیکی به پرنده
- کاهش آلودگی توسط فضولات و قارچ‌ها
- دسترسی راحت مرغ‌ها و جوجه‌ها
دانخوری دستی
- ناودانی: این دانخوری به شکل ناودانی گالوانیزه است که به صورت دستی پر می‌شود.
- سطلی: دان‌ها در سطل‌هایی از جنس پلاستیک و یا گالوانیزه به صورت دستی پر می‌شوند.
دانخوری اتوماتیک
دانخوری‌های اتوماتیک از هدر رفت دان جلوگیری می‌کنند و نیاز کمتری به نیروی انسانی دارند. این سیستم، توزیع دان را به صورت یکنواخت انجام می‌دهند و از آلودگی جلوگیری می‌کنند.
بشقابی (اوگر)
دانخوری اوگر به عنوان بهترین سیستم تغذیه اتوماتیک و یکی از پرکاربردترین تجهیزات مرغداری صنعتی محسوب می‌شود.، که دان را به صورت یکنواخت با توجه به سن پرنده در کل سالن پخش می‌کند. بشقاب‌های دانخوری از سقف آویزان هستند و با توجه به سن پرنده قابلیت تنظیم ارتفاع دارند. پس از خالی شدن بشقاب‌ها سیستم شروع به کار می‌کند و دانخوری‌ها را پر می‌کند.
مزایای سیستم بشقابی(اوگر):
- توضیع یکنواخت دان در کل سالن
- صرفه‌جویی در نیروی کار انسانی
- کنترل دقیق میزان دان
- کاهش هدر رفت دان
- تعمیر و نگهدای آسانر
زنجیری
این سیستم اتوماتیک توسط نواری اتوماتیک، دان را در سطح سالن پخش می‌کند.
مزایای سیستم زنجیری:
- این سیستم نسبت به سیستم دستی بهتر است و توضیح دان نیروی کمتر انسانی را صرف می‌کند.
- دسترسی راحت پرنده‌ها
- نقاله انتقال دان به راحتی شستشو و ضدعفونی می‌شود
معایب سیستم زنجیزی:
- پرنده‌هایی که در ابتدای مسیر قرار می‌گیرند دان بهتر و باکیفیت‌تری می‌خورند ولی پرنده‌هایی که در انتهای مسیر نقاله هستند کمتر و دان کیفیت پایین‌تری می‌خورند و این مورد باعث یکنواخت نبودن میزان رشد جوجه‌ها می‌شود.
- این سیستم استهلاک بالایی دارد و تعمیر نگهداری آن هزینه‌بر است.
- به علت ارتفاع این سیستم برای جوجه‌ها در سن پایین مناسب نیست.
آبخوری
- آبخوری کله قندی: این آبخوری به صورت دستی در سطل‌هایی با سایزهای مختلف پر از آب می‌شوند و برای انواع سن جوجه‌ها مناسب هستند. این نوع آبخوری‌ها یکی از تجهیزات مرغداری خانگی است که برای تعداد پایین مرغ مناسب هستند. پر کردن به موقع آب و شتشو و ضد عفونی سطل‌ها بستگی به مهارت کارگران مجموعه دارد.
- آبخوری ناودانی: این سیستم آبخوری بیشتر در مرغداری در قفس، مورد استفاده قرار می‌گیرد. آب در این سیستم همیشه در جریان است و تعداد زیادی از پرنده‌ها به صورت مشترک از آن استفاده می‌کنند؛ از این جهت ضدعفونی و کنترل بیماری اهمیت زیادی دارد.
- زنگوله‌ای یا سیفونی: این سیستم نیز به صورت اتوماتیک کار می‌کند و از ارتفاع آویزان می‌شوند و با سبک شدن به صورت اتوماتیک پر می‌شوند.
- آبخوری نیپل: این نوع آبخوری از نظر بهداشتی و پرتاپ آب بهترین نوع آبخوری است. سیستم توزیع آبخوری نیپل نیاز به شستشو و ضدعفونی مکرر ندارد و پرند با نوک زدن به نازل آب از آن استفاده می‌کند.
تجهیزات انبار دان
- میکسر دان: این دستگاه برای مرغداری دستگاه حیاتی محسوب می‌شود و با ترکیب یکنواخت مواد غذایی و مکمل‌های مورد نیاز طیور در تناژ بالا به رشد و وزن‌گیری طیور کمک زیادی می‌کند.
- آسیاب دان: این دستگاه به منظور خرد کردن انواع مواد غذایی مانند سویا و ذرت، گلوتن ذرت، گندم، کنجاله سویا، پودر ماهی، پودر گوشت، پودر استخوان، پریمیکس‌های معدنی و ویتامینه استفاده می‌شود.
- بالابر: این دستگاه وظیفه‌ی انتقال دان به میکسر و مخزن را بر عهده دارد.
- سیلو: مخزن‌هایی برای نگهداری دان جهت مصرف در مرغداری‌ها به کار می‌رود.
سایر تجهیزات سالن پرورش
قفس
سیستم نگهداری طیور در قفس سیستمی نسبتا جدید است که مزایای زیادی دارید. در این نوع از مرغداری طیور در قفس‌هایی چند طبقه نگهداری می‌شوند. در این سیستم می‌توان تعداد بیشتری مرغ در مساحت نگهداری کرد همچنین علاوه بر آلودگی کمتر نظارت بهتری روی مرغ‌ها صورت می‌گیرد. مزایای قفس نگهداری مرغ :
- جمع‌آوری بهتر تخم‌ها
- رانمان بالای تولید
- کیفیت بالاتر گوشت و تخم‌مرغ نسبت به نگهداری در بستر
- به دلیل مکانیزه شدن سیستم آب و دان و انتقال فضولات آلودگی و بیماری کمتر رخ می‌دهد
نوار کودکش یا انتقال
این نوارهای فضولات و کود مرغی را به خارج از سالن منتقل می‌کنند و از تجمع و ایجاد آلودگی محل پرورش جلوگیری می‌کنند.
بستر
بستر طیور به علت وجود فضولات امکان آلودگی زیادی دارد علاوه بر این کف سالن پرورش بدون بستر مناسب لیز می‌شود. با استفاده از پوشال و خاک اره مناسب می‌توان بستر را به راحتی با جارو تمیز کرد. بستر طیور باید به شکلی باشد که رطوبت را جذب کند و نرم باشد تا طیور به راحتی بتوانند در آن حرکت کنند.
رطوبت سنج
یکی از ابزارهای مهم در سالن‌های پرورش که با نمایش رطوبت سالن به پرورش جوجه‌ها کمک می‌کند. رطوبت مورد نیاز سالن پرورش باید بین ۵۰ تا ۶۰٪ باشد. جوجه‌ها بدون رطوبت وزن نمی‌گیرند و ممکن است دهیراته شوند.
دما سنج
دما، فاکتور مهم دیگری در روند رشد جوجه‌ها است. برای کنترل دمای مناسب باید دماسنج را در جاهای مختلف سالن نصب کنید. دمای مورد نیاز جوجه‌ها در روزهای اول عمرشان ۳۳ تا ۳۵ درجه است و از سن ۳۵ روزگی به بعد باید ۱۸ تا ۲۰ درجه باشد. اگر دمای سالن پایین باشد جوجه‌ها در نقاط مختلف تجمع می‌کنند و ممکن است روی هم تلنبار و تلف شوند. زمانی که دما بالا باشد جوجه‌ها له له می‌زنند و دچار استرس می‌شوند.
سیستم تزریق دارو
این سیستم در جریان وررودی آب سالن متصل می‌شود و واکسن و داروی مورد نیاز مرغ‌ها جوجه‌ها را به صورت یکنواخت به تمامی سالن منتقل می‌کند.
سیستم هوشمند مرغداری
این سیستم به صورت هوشمند میزان دما، رطوبت، زمان کار سیستم تهویه، توزیع دان و آبخوری و اتصال برق را کنترل می‌کند. هوشمندسازی در مرغداری‌های بزرگ از هدر رفت انرژی و حوادث مرتبط با تغییر ناگهانی شرایط محیطی جلوگیری می‌کند.
تجهیزات مرغداری تخمگذار
- لانه‌های تخمگذاری: مرغ‌ها برای تخمگذاری نیاز به جایی معینی دارند. نصب لانه‌های تخمگذاری علاوه بر کمک به روند تخمگذاری به جمع‌آوری تخم‌ها از بستر پرورش نیز کمک می‌کند.
- دستگاه جوجه‌کشی: دستگاه‌های جوجه‌کشی با ایجاد گرما، رطوبت و چرخاندن منظم تخم‌مرغ‌ها شرایط مادر را برای تخم‌مرغ‌ها شبیه سازی می‌کنند.
