کنترل نور گلخانه یکی از عوامل مهم در رشد و پرورش گیاهان می باشد. پرورش دهندگان به منظور انتخاب نور مناسب و کنترل نور گلخانه خود، باید سه عامل مهم را در نظر بگیرند؛ نوع محصول کشت شده، زمانی از سال که در آن قرار دارند و میزان نور خورشید در دسترس.
جهت تنظیم نور گلخانه باید در نظر داشته باشیم که روزانه به شش ساعت نور مستقیم نیاز هست. اگر امکان انجام این کار به صورت طبیعی نباشد باید نورپردازی مناسبی جایگزین آن شود. در جایگزینی نور گلخانه باید از نورهای مصنوعی با شدت بالا برای افزایش رشد و عملکرد محصول استفاده شود.
پرورش دهندگان انتخاب های متعددی برای جایگزین نور خورشید در گلخانه دارند که آن ها در طیف های نوری و طول موج متفاوت هستند. انتخاب یک نور مناسب تاثیر بسزایی در عملکرد، سرعت رشد، کیفیت و کمیت محصولات گلخانه ای دارد. در ادامه کاربردها و مزایای چهار نوع نورپردازی مختلف توسط لامپ گلخانه جهت کنترل نور گلخانه را بررسی خواهیم کرد.
استفاده از لامپ های سدیمی فشار بالا جهت کنترل نور گلخانه
لامپ های سدیمی فشار بالا از بهترین جایگزین های نور گلخانه هستند. این لامپ رشد گیاه رشد، جوانه زدن و گلدهی در گیاهان را تقویت کرده و یک افزایش 10 درصدی در فتوسنتز را ارائه می دهند. آن ها سدیمی فشار بالا، نور طیف نارنجی و قرمز بیشتری دارند. این لامپ‌ها تقریباً 7 برابر کارآمدتر از لامپ‌های رشته‌ای هستند و قرارگیری آن ها در کنار نور طبیعی روز آن ها را به گزینه ای مناسب برای گلخانه ها تبدیل کرده است.
لامپ های LED طیف ثابت و قابل برنامه ریزی جهت کنترل نور گلخانه
این لامپ ها به دلیل این که بیشتر انرژی ورودی صرف تولید نور میشود تا گرما، نسبت به لامپ های رشته ای کارایی بیشتری برای جایگزین نور در گلخانه دارند. طول عمر معمولی لامپ های LED 50000 ساعت می باشد. این لامپ ها فاقد جیوه بوده و صرفه جویی قابل توجهی در انرژی دارند. استفاده از لامپ های LED به عنوان تنها منبع روشنایی برای جایگزینی نور خورشید در گلخانه ها گزینه مناسبی می باشد.
لامپ های هالید فلزی سرامیکی جهت کنترل نور گلخانه
از این لامپ ها برای تولید نور آبی جهت کنترل نور گلخانه استفاده می شود. طول عمر متوسط آن¬ها بین 8000 تا 15000 ساعت می¬باشد. این نوع از لامپ تا 5 برابر کارآمدتر از لامپ های رشته ای هستند، بنابراین، برای مناطقی که آفتاب طبیعی را دریافت نمی¬کنند، گزینه ای عالی هستند. اغلب پرورش دهندگان از آن ها در مرحله اولیه زندگی گیاه به عنوان جایگزین نور گلخانه استفاده می¬کنند همچنین، آن ها کاملا بی صدا بوده و هیچ صدای آزار دهنده ای تولید نمی کنند.
استفاده از لامپ های T5 جهت کنترل نور گلخانه
لامپ های T5 کارآمدترین و محبوب ترین گزینه جهت جایگزین نور گلخانه برای رشد هستند. مصرف انرژی آن ها کم بوده و تا 50000 ساعت دوام دارند. از آن ها می توان از مرحله اولیه شروع بذر تا رشد کامل استفاده کرد. قطر کم آن ها باعث شده تا از لامپ های فلوئرسنت استاندارد کارآمدتر باشند.
اما کدام نور برای گلخانه مناسب تر هست؟
برای پاسخ به این سوال ابتدا باید بدانیم که هر کدام از نورها برای گیاه، جهت جایگزین نور گلخانه چه عملکردی دارند.
نور فرابنفش UV (100 تا 400 نانومتر) به عنوان جایگزین نور گلخانه
نور فرابنفش می تواند برای رشد گیاهان مضر باشد و بهترین گزینه برای جایگزین نور در گلخانه نیست. اگرچه، ممکن است پررش دهندگان این گزینه را در دسترس ببینند زیرا تصور می شود که این نور مقاومت در برابر تنش های محیطی، قارچ ها و آفات را افزایش می دهد.
نور آبی (400 تا 500 نانومتر) به عنوان جایگزین نور گلخانه
از نور آبی به جهت تأثیرات مثبت آن بر گلدهی و رشد گیاه برای جایگزین نور خورشید استفاده می شود. هنگامی که آن با نورهای دیگر ترکیب می شود، به رشد ریشه و افزایش جذب کلروفیل کمک می کند.
نور سبز (500 تا 600 نانومتر) به عنوان جایگزین نور گلخانه
استفاده از نور سبز جهت جایگزین نور گلخانه متداول نمی باشد، زیرا که به راحتی توسط گیاه جذب نمی شود. با این حال، در ترکیب با سایر انواع نور می تواند به فتوسنتز برگ های پایینی کمک کند. توجه داشته باشید که نور سبز هرگز نباید به تنهایی به عنوان جایگزین نور گلخانه مورد استفاده قرار گیرد.
نور قرمز (600 تا 700 نانومتر) به عنوان جایگزین نور گلخانه
نور قرمز رایج ترین طیف مورد استفاده در چراغ های گلخانه ای جهت جایگزین نور خورشید است. این نور به تحریک فتوسنتز و افزایش رشد گیاه کمک می کند. رشد گیاهان فقط در زیر نورهای قرمز منجر به تولید گیاهانی باریک و کشیده می شود و محصول کافی تولید نمی کنند.
نور فرا سرخ (700 تا 850 نانومتر) به عنوان جایگزین نور گلخانه
یکی دیگر از جایگزین های نور گلخانه، نور فرا سرخ می باشد. نور فرا سرخ به افزایش گلدهی و گسترش برگ ها کمک می کند. این نور می تواند سطحی را که گیاه برای فتوسنتز استفاده می کند افزایش دهد. با این حال، نور فرا سرخ هرگز نباید به تنهایی در برای جایگزین نور گلخانه استفاده شود.
به طور کلی، رایج ترین طیف های نوری که می بینید نورهای قرمز و آبی هستند. امروزه لامپ های سدیمی فشار بالا به دلیل بهره وری بالا انرژی، طول عمر نسبتا طولانی و اندازه نسبتا کوچک آن ها رایج ترین نوع لامپ و بهترین جایگزین نور گلخانه هستند.
کنترل و تنظیم نور گلخانه
تنظیم نور در گلخانه با روشن و یا خاموش کردن لامپ ها و یا تنظیم میزان نور آن¬ها قابل انجام است. روش کنترل سوئیچ روشن و خاموش در مقایسه با استفاده از کنترلرهای صنعتی که توسط میکروکنترلرها پیاده سازی می شود، ساده تر و مقرون به صرفه تر می باشد. لازم است بدانیم که میکروکنترلرها عملکرد بهتری داشته و نور یکنواخت تری را برای گلخانه ایجاد می کند. همچنین، می توان برای تنظیم نور گلخانه به صورت اتوماتیک از سلول های نوری جهت کنترل مقدار نور ورودی به گلخانه استفاده کرد. همچنین می توان با پاشیدن گل و آهک و یا رنگ آبی و نیز نصب سایبان از نفوذ نور به ویژه در اواسط بهار و تابستان جلوگیری کرد.
روشهایی برای به حداقل رساندن اتلاف و افزایش نور گلخانه
با به کارگیری روش هایی می توانیم از اتلاف نور جلوگیری کرده و باعث افزایش نور گلخانه شویم. در ادامه به بررسی این عوامل می پردازیم.
اطمینان از تمیز بودن پوشش اطراف گلخانه به منظور افزایش نور گلخانه
با گذشت زمان پوشش گلخانه آلوده می شود و مانع از افزایش نور گلخانه می شود. عواملی مثل جلبک ها، خزه ها، گرد و غبار می توانند منجر به کاهش نفوذ نور شود. همچنین، انباشت این عوامل باعث بروز بیماری ها نیز می شود.
کاهش انعکاس روی شیشه اطراف گلخانه جهت افزایش نور گلخانه
از دیگر عوامل برای افزایش نور گلخانه، کاهش انعکاس شیشه ها می باشد. بیشتر نور خورشیدی که به گلخانه می رسد از طریق شیشه عبور می کند. با این حال درصدی از آن منعکس می شود. برای افزایش نور گلخانه میتوان از پوشش ضد انعکاسی که از یک لایه نازک از ذرات نانو تشکیل شده است، استفاده کرد. این پوشش تا حد قابل توجهی می تواند بازتاب را از بین ببرد.
قطرات زیاد حاصل از میعان آب روی سقف، مانعی برای افزایش نورگلخانه
قطرات زیاد حاصل از میعان آب روی سقف گلخانه مانع از نفوذ نور و افزایش نور گلخانه می شود. این قطرات، عمل فوتوسنتز گیاهان نیز را کاهش می دهند.
منابع
