امروزه برای پرورش گیاهان در نقاط مختلف دنیا گلخانه های پرورش گیاه بزرگی وجود دارد و با افزایش آن ها تقاضا برای لامپ مخصوص پرورش گیاه بیشتر شده است . در این مقاله انواع لامپ مخصوص پرورش گیاه را همراه کارکرد و دوره استفاده در فازهای مختلف رشد گیاهان بررسی میکنیم.لامپ هایی که لامپ رشد گیاه نامیده می شوند معمولا یا از دسته لامپ های گازی مثل متال هالید و بخار سدیم هستند یا از دسته ال ای دی ها هستند که در ادامه هر یک از این انواع لامپ مخصوص پرورش گیاه را با هم بررسی می کنید. لامپ مخصوص پرورش گیاه گازی : این لامپ ها بخاطر خروجی نور موثر و زیاد و قیمت پایین در میان پرورش دهندگان گیاهان بسیار محبوب و پرطرفدار هستند. در میان لامپ های گازی ، لامپ مخصوص پرورش گیاه،لامپ گازی متال هالید و بخار سدیم هستند.
موارد استفاده لامپ مخصوص پرورش گیاه
لامپ مخصوص پرورش گیاه یا لامپ رشد گیاه از ابتدا تا انتهای مراحل رشد و نمو گیاهان با آن ها همرا هستند .اما در روند رشد گیاه فازهای مختلفی وجود دارد که هر فاز نیازمند مراقبت های خاصی است.از جمله موارد استفاده لامپ مخصوص پرورش گیاه میتوان موارد زیر را نام برد. برای شروع پرورش دانه ها و آماده سازی آن ها برای فصل رشد . برای تکثیر و قلمه زدن. برای افزایش ساعات نوری گیاهانی که در آفتاب رشد می کنند. برای رشد گیاهان کم سن مانند بوته ها و ...باتوجه به اینکه تفاوت های زیادی در استفاده از لامپ مخصوص پرورش گیاه وجود دارد، موارد زیادی هنگام خرید و مراقبت از آن ها باید بخاطر داشته باشید
مفاهیم اولیه لامپ مخصوص پرورش گیاه
قبل از آنکه در مورد لامپ مخصوص پرورش گیاه صحبت کنیم. باید با مفاهیم اولیه تابش نور و جذب آن توسط گیاهان آشنا شویم تا بانیم کدام لامپ مخصوص پرورش گیاه برای هدف شما مناسب تر است.همه نورها چه مرئی و چه نامرئی در یک طیف الکترومغناطیس قرار میگیرند که با واحد نانومتر که میزان طول موج را نشان می دهد تقسیم بندی شده اند.آن بخشی از طیف که مربوط به پرورش گیاه و لامپ مخصوص پرورش گیاه می شود بین 700-400 نانومتر است که بعنوان PAR (Photo synthetically Active Radiation) نامیده می شود.
طول موج PAR و لامپ مخصوص پرورش گیاه
PAR طول موجی است که گیاهان در روند فتوسنتز از آن استفاده می کنند در این بخش از نور قسمت هایی وجود دارد که گیاهان برای اهداف خاص از آن استفاده می کنند.همانطور که گفته شد PAR طول موج بین 700-400 را شامل می شود.که هر بخش مخصوص فرایند خاصی است. (400-490 نانومتر) : این بخش نور آبی است که توسط گیاهان در طول رشدشان جذب می شود.. (580-700 نانومتر) : این نور قرمز-نارنجی توسط گیاه در طی گلدهی و میوه دادن جذب می شود. حتما این سوال براتون پیش آمده که بخش بین 490 تا 580 نانومتر مربوط به چه مرحله ایست ؟ کلرپلاست داخل سلول ها نور قرمز و آبی را جذب می کنند اما نور سبز را ساطع می کنند و این اتفاق باعث می شود که شما گیاهان را در رنگ سبز یعنی طیف بین 510-570 نانومتر ببینید که این همان شکاف طیفی است که به آن اشاره کردیم
مواردی که هنگام استفاده از لامپ مخصوص پرورش گیاه باید مدنظر داشته باشیم
با توجه به مطالبی که در بالا گفته شد می دانیم که این نور PAR است که سبب رشد و گلدهی و میوه دهی گیاهان می شود.برای اینکه ما بتوانیم از لامپ مخصوص پرورش گیاه به درستی استفاده کنیم باید بدانیم شدت نوری که انواع لامپ مخصوص پرورش گیاه تولید می کنند چقدر است.شدت نور لامپ مخصوص پرورش گیاه با فاصله آن از گیاه رابطه عکس دارد و به نوع و روشی که لامپ مخصوص پرورش گیاه را نصب می کنید بستگی دارد.
مورد دیگری که در استفاده ازلامپ مخصوص پرورش گیاه باید مدنظر داشته باشیم میزان برقی است که شما برای لامپ مخصوص پرورش گیاه استفاده می کنید که با وات بیان می شود . لامپ مخصوص پرورش گیاه در اندازه های مختلف مقادیر مختلفی برق مصرف میکند برای مثال لامپ مخصوص پرورش گیاه ال ای دی ازلامپ مخصوص پرورش گیاه گازی وات کمتری مصرف می کند البته به این معنا نیست که لامپ مخصوص پرورش گیاه ال ای دی از گازی بهتر است چرا که المان های زیادی برای انتخاب وجود دارد که در ادامه آن ها را بررسی میکنیم
مورد دیگری که در خرید لامپ مخصوص پرورش گیاه باید مدنظر داشته باشیم میزان فضایی است که هر لامپ تحت پوشش قرار می دهد و رابطه مستقیم با میزان فاصله لامپ مخصوص پرورش گیاه از گیاهان دارد.محل لامپ مخصوص پرورش گیاه را باید با توجه گرمای خروجی، شدت و فضایی که لامپ تحت پوشش قرار می دهد تعیین کرد معمولا این مهارت را با تجربه می توانید بدست آورید
دوره نوردهی لامپ مخصوص پرورش گیاه وابسته به میزانی است که گیاه در طی 24 ساعت در معرض آن قرار می گیرد.برخلاف رشد گیاهان در فضای باز در این جا ما محدود به نور خورشید نیستیم و هر وقت که لازم شد میتوانید به گیاهان نور لازم را برسانید و سیگنال های تغییر فصلی را اجرا کنید.این سیگنال ها زمانی است که گیاه شروع به گل دادن و میوه دهی میکند. در دوره پرورش گیاه لازم است که دوره نوردهی را تغییر دهید تا گیاه وارد فاز شکوفه دادن و گلدهی کند
انواع لامپ مخصوص پرورش گیاه
لامپ مخصوص پرورش گیاه متال هالید : این لامپ ها به دلیل نور زیادی که در طیف آبی تولید می کنند در فاز زمانی رشد گیاه از آن ها بیشتر استفاده می شود چرا که گیاهان دراین مرحله از نور آبی بیشتر از نور قرمز استفاده می کنند. لامپ مخصوص پرورش گیاه بخار سدیم : از لامپ مخصوص پرورش گیاه بخار سدیم بیشتر در مرحله گلدهی و میوه دهی گیاهان استفاده می شود چرا که ان ها مقدار زیادی نور قرمز و نارنجی ساطع می کنند که این همان نوری است که گیاهان در مراحل نهایی سیکل زندگیشان از ان استفاده می کنند.لامپ گلخانه ای 600 وات ناروا از انواع پرکاربرد لامپ گلخانه ای است
لامپ مخصوص پرورش گیاه متال هالید سرامیکی : این لامپ ها بسیار شبیه لامپ های متال هالید کلاسیک هستند اما کارکردشان کاملا متفاوت است. لامپ مخصوص پرورش گیاه متال هالید سرامیکی این روزها بخاطر خروجی نور طیفی که ساطع می کنند پرطرفدار شده اند.آن ها یک ترکیب گسترده ای از ابی و نارنجی و نور قرمز ساطع می کنند که این طیف ها کاملا متناسب کار پرورش گیاه است. این لامپ ها در مدل های 315 و 630 وات هستند که می توانند جایگزین یک لامپ سدیم یا متال 400 وات شوند تا پرورش دهندگان علاوه بر خروجی طیفی بیشتر انرژی و هزینه هم ذخیره می کنند.
لامپ مخصوص پرورش گیاه فلوئورسنت : لامپ مخصوص پرورش گیاه فلوئورسنت برای چرخه ابتدایی و اولیه رشد گیاه مناسب است و پرورش دهندگان معمولا از آن ها برای رشد اولیه دانه ها و قلمه زدن استفاده می کنند. این لامپ ها از لحاظ مصرف انرژی به صرفه هستند و گرمای زیادی تولید نمی کنند .امروزه انواع مختلف در سایزهای مختلفی از لامپ مخصوص پرورش گیاه مهتابی یا فلوئورسنت وجود دارد معمولا بهترین گزینه مهتابی T5 است که در سایزهای مختلف در بازار موجود است مدل های T8و T12هم موجود است اما آن ها میزان لومن خروجی کمتری دارند و خیلی پرطرفدار نیستند معمولا در یک چراغ 2 تا 16 تا مهتابی می توان استفاده کرد
لامپ مخصوص پرورش گیاه ال ای دی : وقتی که لامپ مخصوص پرورش گیاه ال ای دی به بازار آمد،یک تکنولوژی جدید محسوب می شد که پرورش دهندگان با شک و تردید دست به انتخاب آن میزدند اما با گذشت زمان بدلیل کار امدی بالا و میزان لومن نور خروجی زیاد و مصرف بسیار کم برق بسیار محبوب و پرطرفدار شدند.ال ای دی ها از دیودهای کوچکی ساخته شدند که هر دیود قادر است یک طول موج مشخصی از نور ساطع کند و این ویژگی در کنار تولید گرمای کم و نور زیاد آن ها را منحصر به فرد کرده است.
منبع
